نقاشی دیواری، دیوار نگاری، گرافیتی مورال

انسان همیشه در طول تاریخ دست نشانده و اثیر افکار وراثتی خویش بوده، اما طرح این اشاره در مقاله زیر به چه معناست؟

تا به حال به دیوارهای داخل منازل خود و دوستانتان توجه کرده اید؟ دیوارهای سفید و کرم و خاکستری. این نوع نقاشی به دلیل کمبود متریال و متخصص در دهه شصت در ایران بومی شد. دیوارها ساخته می شد، رنگ یکنواختی میخورد و تبدیل به قسمتی از روزمرگی پدران و مادران ما میشد. بدون شکل و رنگ و لعابی.

کمی بعدتر با حضور کاغذ دیواری ها زندگی ما به خود طراوت ناچیزی گرفت، تا امروز که کاغذ دیواری های زیبا و پر نقش بسیار فراوان شده اند...

اما هنوز جای خالی چیزی در دیوار های اطرافمان محسوس است. جای نقاشی های پراز نقش و رنگ و اشکال که اغلب خانواده ها به دلیل افکار دهه شستی خود، برای منازل ترجیح نمیدهند، اما هستند افرادی که دیوار های منازلشان پر از نقاشی های زیباست.

اما نقاشی دیواری یا دیوار نگاری چیست؟

تعریف کاملا کتابی این هنر عبارت اس از : کهن ترین سابقه های تجسمی بشر و جزء منابع دست اولی که بخش مهمی از اطلاعاتی که از گذشته به دست آوردیم به واسطه همین منابع به دست ما رسیده ولی در بیان آن ، شکل و گونه ها و بست و تعریف و قابلیت های آن امروزه با مشکلات زیادی مواجه هستیم.

این تعریف بر اساس تاریخچه دیوار نگاری به وجود آمده است، اما دیوار نگاری در معنای قرن بیست و یکمی و انسانی به معنای اثبات حال و هوای خوش نقش و نگار در زاویه دیدمان است تا سیاهی و غم زندگی بشری و یا حتی خالی بودنش از رنگ و جذابیت را مفهوم ببخشد و جان دادن به سطوح خام و خاکستری به سبب بهبود روان آدمیست.

سیر تکامل نقاشی دیواری از چه زمانی بود؟

نقاشی دیواری از ابتدا بر اساس یک نیازی که انسان احساس کرد در فضا اتفاق می افتد و فضا و قابلیت تجسمی می تواند به آن کمک کند بوجود آمد و آن نیاز آموزشی، قدرت، زینت دادن و پرداختن به محیط بود و باعث شد که سطوح فعال شود و همیشه یک ارتباط تنگاتنگی بین معماری و نقاشی دیواری بود و این مسئله را مخصوصا در ایران زمانی که تخت جمشید را بررسی می کنید به صورت واضح و مشخص یک هماهنگی تنگاتنگی بین دیوارنگاری و معماری وجود دارد یعنی شما نمی توانید معماری را از دیوار نگاری جدا کنید.

در مصر باستان نمونه های توصیف نشدنی ای از نقاشی های دیواری در دیوار های داخلی بناها و قصر ها وجود داشت که فارق از رسالت مفهومی نقاشی برای آیندگان، مخصوص ثروتمندان بود و داخل فضا هایشان را با آن تزئین میکردند.در ایران باستان نیز مقادیر بسیار زیادی از این دیوار نگاری ها در تخت جمشید وپاسارگاد وجود داشت که جلال و زیبایی خاصی به بنا میبخشید.

بعدها در اروپا، در کلیساها برای انتقال بیشتر مفهوم مذهب و روایت تاریخی دین از این نقاشی های با شکوه استفده شد و این سیر تاریخی تا قرن بیست و یک بی وقفه ادامه دار بوده.

اما امروزه از این هنر برای اعتراض که نمونه آن در دیوارهای شهرهای آمریکا قابل مشاهده است، برای تجارت که اغلب در رستوران ها برای جذب مشتری و بازی با رنگ برای بالا بردن اشتهای مشتری، در مراکز روانشناسی برای آرامش بیماران و بالاخره بر در و دیوار های شهر برای بالا بردن اشتیاق و امید عمومی و ... استفاده میشود.

گرافیتی

گرافیتی در نیمه‌ی دوم قرن بیستم در آمریکا ظهور کرد و به‌سرعت در شهرهای دیگر اروپا نیز گسترش یافت. دیوار ساختمان‌ها، تونل‌های مترو، واگن‌های قطار و حتی علائم خیابانی در خیابان‌ها از اهداف هنرمندان گرافیتی برای آثار خود محسوب می‌شوند.

پدیده‌ای که امروزه در سراسر جهان از آن به‌عنوان «هنر گرافیتی» یاد می‌شود. این هنر از فیلادلفیا در اواخر دهه‌ی ۶۰ میلادی از سوی دیوارنویسانی چون کورنبید (Cornbread) و کول اِرل (Cool Earl) آغاز شد. جنبشی که به‌سرعت در شهر نیویورک گسترش یافت و نام‌ها و نام‌های مستعار بر روی ساختمان‌ها، صندوق‌های پست، باجه‌های تلفن، تونل‌های مترو، اتوبوس‌ها و درنهایت واگن‌های قطار ظاهر شدند.

تاکی ۱۸۳ (Taki 183) که نام آن در سراسر نیویورک به چشم می‌خورد، در سال ۱۹۷۱ با مجله‌ی نیویورک‌تایمز مصاحبه‌ای انجام داد. نام واقعی تاکی، دیمیتریوس و ۱۸۳ نام خیابان محل زندگی تاکی بود. این جوان یونانی نام خود را تقریباً در همه‌جا در حین ساعات کاری خود به‌عنوان یک نامه‌بر نوشت. جو ۱۳۶، اِل ۱۵۹، یانک ۱۳۵ و خولیو ۲۰۴ از دیگر نام‌هایی بودند که بر روی در و دیوار شهر در آن زمان به چشم می‌خوردند.

تعریف گرافیتی

گرافیتی که از واژه‌ی ایتالیایی گرافیو به معنی «خط‌خطی» یا «خراش» می‌آید، تاریخچه‌ای طولانی دارد. برای مثال، علامت زدن در خرابه‌های روم باستان، در بقایای شهر تیکال (از اقوام مایاها) در آمریکای مرکزی، در صخره‌هایی در اسپانیا متعلق به قرن شانزدهم و در کلیساهای انگلیسی قرون وسطی نیز دیده می‌شود.

گرافیتی در طول قرن بیستم در آمریکا و اروپا ارتباط تنگاتنگی با گروه‌های تبهکار داشت؛ گروه‌هایی که از این هنر برای اهداف مختلف بهره می‌بردند: برای مشخص کردن قلمروی خود، برای ادای احترام به اعضای باند خود که کشته شده‌اند، برای اعلام انجام عملی خلاف و فخر فروختن و درنهایت برای به چالش کشیدن باندهای رقیب به‌عنوان پیش درآمدی برای درگیری‌های خشن.

گرافیتی به‌طور ویژه در مراکز شهری مهم در سراسر جهان، به‌خصوص آمریکا و اروپا، مشهور بود؛ ایستگاه‌های مترو، بیلبوردها و دیوارها اهداف مشترک برای هنر گرافیتی محسوب می‌شدند. در دهه‌ی ۱۹۹۰ شیوه‌ی جدیدی از گرافیتی با عنوان «علامت زدن» ظهور کرد که استفاده‌ی تکراری از یک نماد واحد یا مجموعه‌ای از سمبل‌ها برای علامت زدن قلمرو را در برمی‌گرفت. این نوع از گرافیتی به‌منظور جلب‌توجه بیشتر مردم، در مناطق راهبردی و مرکزی محله‌ها نمایان شد.

گرافیتی از نگاه بینندگان، نوعی از هنر عامه محسوب می‌شود که سنت نقاشی‌های دیواری را به سفارش انجمن آمریکایی وُرکس پروگرس (Works Progress) از پروژه‌ی هنر فدرال در خلال رکود بزرگ و اثر دیگو ریویرا (Diego Rivera) در مکزیک ادامه می‌دهد.

آثار شگرف گرافیتی نیز می‌توانند به‌مانند نقاشی‌های دیواری ارزشمند این هنرمندان، به یک محله زیبایی ببخشند و علایق یک جامعه‌ی خاص را مطرح کنند. برای مثال، گرافیتی در بسیاری از محله‌های اسپانیایی‌زبان آمریکا، بسیار استادانه و دقیق کشیده می‌شود و از سوی بسیاری به‌عنوان نوعی از هنر شهری به شمار می‌آید. سؤال این است که آیا چنین کاری یک هنر مبتکرانه محسوب می‌شود یا اینکه یک مزاحمت عمومی است که جنجال‌های فراوانی به پا می‌کند.

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، گرافیتی به طرز عجیبی در اواخر قرن بیستم در نیویورک به شهرت رسید. آثار گرافیتی بزرگ با نقاشی‌های استادانه و رنگارنگ، با اسپری بر روی دیوار ساختمان‌ها و واگن‌های قطار نقش بستند و چشم‌انداز شهری را تحت تأثیر قرار دادند. اشتیاق دنیای هنر نسبت به هنرمندانی که به اجرای هنر در خارج از گالری‌های سنتی می‌پرداختند، علاقه برای این شیوه از بیان عقاید را تحریک کرد.

هنرمندانی نظیر کیت هرینگ و ژان میشل باسکیات به خاطر گرافیتی‌های خود به شهرت رسیدند و از فرصت مشهور شدن از این راه برای موفقیت در حرفه‌ی خود به‌عنوان نقاشان معرفی‌شده از سوی گالری‌های برتر استفاده کردند.

امروزه، ما برای کشف هنر خیابانی، به‌عنوان یک جنبش محبوب و سرزنده‌ی هنری، به خیابان‌های شهری در سراسر جهان سفر می‌کنیم. هنر خیابانی را می‌توان بر روی دیوار ساختمان‌ها، پیاده‌روها، علائم خیابانی و حتی سطل‌های زباله، از توکیو تا پاریس و نیویورک، پیدا کرد. این نوع به‌خصوص از هنر می‌تواند در قالب نقاشی، مجسمه، لباس و حتی برچسب دیده شود.

جایگاه بین‌المللی این هنر با حمایت وب‌سایت‌ها، جوامع هنری، کتاب‌ها و مجله‌ها همراه است. هنر خیابانی تبدیل به بخشی از یک فرهنگ بصری جهانی شده است. امروزه، حتی موزه‌ها و گالری‌های هنری نیز اقدام به جمع‌آوری آثار هنرمندان خیابانی می‌کنند.

هنر خیابانی امروزی اشکال فراوانی دارد. یکی از فرم‌های آن مشهور به نام هنرمند خیابانی نیویورکی، سوون (Swoon)، است. سوون اقدام به خلق آثاری از افرادی می‌کند که در اطراف خود می‌بیند. او از افراد عکس گرفته و تصاویر کاغذی آن‌ها با جزئیات دقیق را، پس از بریدن، در آثار خود می‌چسباند. سوون این تصاویر در ابعاد واقعی یک انسان را بر روی دیوارهای مناطق مختلف نیویورک نصب می‌کند.

برای مثال، یکی از آثار وی، پسربچه‌ای در حال بازی کردن است. او صورت خندان خود را برگردانده و به نظر می‌رسد که در حال دویدن از دور است. خطوط نقاشی‌های سوون انرژی و جنبش را در تصاویر بازتاب می‌کنند.

مورال(Mural)؟

و اما مورال به معنای اجرای نقاشی هایی در ابعاد بزرگ وبسیار مفهومی بر روی دیوارهای داخلی و یا خارجی است که در واقع این همان قسمتی از دیوار نگاری است که در تعامل با احساسات و روان انسان است، مانند نقاشی شمایل بودا در مراکز ماساژ و یا چتر و بادکنک در دستان دختران در مراکز روانشناسی، امروز اشخاص از مورال ها در اتاق خواب های خود در آشپزخانه ها و حیاط منازل نیز استفاده میکنند و این نگارها سبب به وجود آمدن احوالات خوش در زندگی روزمره انسانها میشود.

تیم مورالیوم(Muralioum) یکی از تیم های حرفه ای در زمینه مورال هاست که برای منازل شما طراحی و اجرای مورال ها را انجام میدهند

از نمونه کارهای بچه های مورالیوم در تهران